Διοικητική και Δικαστική Απέλαση: Μία σύντομη συγκριτική επισκόπηση.

Δεδομένης της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδος, ως ένα σταυροδρόμι Ανατολής – Δύσης και λαμβανομένων υπόψη των εκρηκτικών πολιτικών και μη εξελίξεων σε ποικίλες χώρες της Ανατολής παρατηρείται ένα ιδιαίτερα έντονο μεταναστευτικό κύμα προς την χώρα μας.

Φυσικά πολλοί από τους μετανάστες ενόψει της ταχύτητας με την οποία αναγκάστηκαν να αποχωριστούν τις πατρίδες τους δεν είναι εφοδιασμένοι με τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα για να διαμείνουν και να εργαστούν στην χώρα μας.

Κατόπιν τούτου όταν υπόκεινται σε έλεγχο από τις αρχές συλλαμβάνονται και συχνά διατάσσεται η απέλαση τους. Τι είναι όμως η απέλαση, από ποιον διατάσσεται και πως προστατεύεται ο αλλοδαπός κατά αυτής;

1. Τι είναι η απέλαση;

Απέλαση είναι η “η βίαιη απομάκρυνση αλλοδαπού από το έδαφος όπου είχε τη διαμονή”.Εφαρμόζεται σε ανεπιθύμητους αλλοδαπούς και θεμελιώνεται σε γεγονότα που άπτονται της δημόσιας τάξης και ασφάλειας ή της δημόσιας υγείας ενός κράτους (πρβλ. άρθρο. 7 και 49 του ν.2910/2001 για τους αλλοδαπούς).

2. Διοικητική ή Δικαστική απέλαση (deportation);

Κρίσιμος είναι ο διαχωρισμός μεταξύ διοικητικής και δικαστικής απέλασης, και σχετίζεται άμεσα με το όργανο που τις εκδίδει, τις έννομες συνέπειες τους και τα μέσα προστασίας κατά αυτών.

•  Δικαστική απέλαση: Επιβάλλεται με απόφαση ποινικού Δικαστηρίου, ως μέτρο ασφαλείας, κατά άρθρο 74 και 99 παρ. 2 ΠΚ. Το δικαστήριο, όταν καταδικάζει αλλοδαπό για ορισμένο αδίκημα, δεν είναι υποχρεωμένο να επιβάλει την απέλαση ως παρεπόμενη ποινή, αλλά έχει διακριτική ευχέρεια.Γίνεται όμως δεκτό ότι το δικαστήριο αποφασίζει να διατάξει τελικά την απέλαση του αλλοδαπού αν πιθανολογεί ότι αυτός κατά τον αμέσως μετά το στάδιο εκτέλεσης της ποινής χρόνο θα είναι επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια (π.χ. ο έμπορος αποδειχτεί ότι εμπορεύεται ναρκωτικές ουσίες). Με την εφαρμογή του νέου Ποινικού κώδικα που ενσωματώθηκε στην Ελληνική έννομη τάξη με τον Ν. 4637/2019, το μέτρο ασφαλείας της Δικαστικής απέλασης καταργήθηκε.

Κρίσιμος είναι ο διαχωρισμός μεταξύ διοικητικής και δικαστικής απέλασης, και σχετίζεται άμεσα με το όργανο που τις εκδίδει, τις έννομες συνέπειες τους και τα μέσα προστασίας κατά αυτών.

• Διοικητική απέλαση: Eκδίδεται από διοικητικό όργανο και συγκεκριμένα για για τις περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης από τον αρμόδιο για τα θέματα αλλοδαπών Αστυνομικό Διευθυντή ή από ανώτερο Αξιωματικό των Γενικών Αστυνομικών Διευθύνσεων που ορίζεται από τον οικείο Γενικό Αστυνομικό Διευθυντή, ενώ για τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας εκδίδεται από τον αρμόδιο Αστυνομικό Διευθυντή.

Η διοικητική απέλαση, σε αντίθεση με την δικαστική δεν είναι ποινή, αλλά διοικητική πράξη.

3. Πώς προστατεύεται ο αλλοδαπός από την απέλαση;

Το νομικό οπλοστάσιο το οποίο διαθέτει ο αλλοδαπός για να αντιδράσει σε μια απέλαση σε βάρος του διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος της απέλασης.

Σε περίπτωση λοιπόν δικαστικής απελάσεως, αυτή ως παρεπόμενη της κύριας ποινής που έχει επιβληθεί, συμπροσβάλλεται με το ένδικο μέσο της έφεσης, το οποίο ασκείται ενώπιον των αρμοδίων ποινικών Δικαστηρίων. Με την άσκηση έφεσης αναστέλλεται η εκτέλεση της απέλασης, με την επιφύλαξη όσων ορίζονται στο άρθρο 104 παρ.2 ΠΚ, υπό την προϋπόθεση ότι είναι παραδεκτή η έφεση σχετικά με το σκέλος της απόφασης περί ενοχή.

Στον αντίποδα σε περίπτωση διοικητικής απελάσεως ο αλλοδαπός πρέπει να καταφύγει στα διοικητικά δικαστήρια, αφού πρώτα εξαντλήσει τυχόν ενδικοφανείς προσφυγές που του παρέχει ο νόμος. Ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων ο αλλοδαπός θα κληθεί να ασκήσει το ένδικο βοήθημα της αίτησης ακυρώσεως και της αναστολής εκτελέσεως. Με τα συγκεκριμένα ένδικα βοηθήματα θα εκθέτει τους νομικούς λόγους και τα πραγματικά περιστατικά, σύμφωνα με τα οποία θα πρέπει να ανασταλεί και να ακυρωθεί η απόφαση απελάσεως.Ο αλλοδαπός εις βάρος του οποίου εκδίδεται απόφαση απέλασης ή επιστροφής έχει στην διάθεσή του επαρκείς δυνατότητες ώστε να αμυνθεί. Στο πλαίσιο αυτό, αποφασιστική κρίνεται η συμβολή πληρεξουσίου δικηγόρου ο οποίος θα μπορέσει να καθοδηγήσει αποτελεσματικά τον αλλοδαπό για τις ενδεδειγμένες ανά περίπτωση νομικές ενέργειες.