H Αλλαγή Επωνύμου. Νομικό πλαίσιο και διαδικασία

Το επώνυμο αποτελεί βασικό στοιχείο της προσωπικότητας μας, καθώς μας συνοδεύει και πολλές φορές ακόμα και μας χαρακτηρίζει σε όλη την διάρκεια της ζωή μας. Τι συμβαίνει όμως όταν επιθυμούμε να αλλάξουμε το επώνυμο μας; Είναι επιτρεπτή η αλλαγή του και ποια η απαιτούμενη διαδικασία;

I. Το νομικό πλαίσιο

Στην διαδικασία για αλλαγή του επωνύμου ο νομοθέτης προσπαθεί να εξισορροπήσει δύο “αντίρροπες δυνάμεις”. Στην μια πλευρά, η ιδιωτική βούληση και το επώνυμο ως στοιχείο της προσωπικότητας 1του κάθε ατόμου, που συνιστά το διακριτικό του γνώρισμα σε κάθε κοινωνική του συναναστροφή. Στην αντίπερα όχθη, η αλλαγή του επωνύμου απασχολεί και την έννομη τάξη ενόψει της ανάγκης εξασφάλισης και διατήρησης της ασφάλειας των συναλλαγών με την προστασία του δημόσιου συμφέροντος2.

Για τους ανωτέρω λόγους η Διοίκηση, στην οποία έχει ανατεθεί η εξουσία για την αλλαγή των επωνύμων των φυσικών προσώπων, είναι ιδιαιτέρως φειδωλή στην έκδοση αποφάσεων με τις οποίες εγκρίνει την αλλαγή αυτή. Ποιοι είναι όμως οι συνηθέστεροι λόγοι για τους οποίους ζητείται και εγκρίνεται η αλλαγή επωνύμου;

ΙΙ. Οι λόγοι για τους οποίους είναι επιτρεπτή η μεταβολή

Οι λόγοι που δικαιολογούν την αλλαγή του επωνύμου δεν αναφέρονται ρητά στο νόμο ούτε είναι περιορισμένοι αριθμητικά. Στην υπ. αριθμ Φ131360/22379/13 Εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών προβλέπονται ενδεικτικά ορισμένοι “σοβαροί λόγοι”, δυνάμει των οποίων είναι επιτρεπτή η αλλαγή επωνύμου.

Η νομολογία και η εμπειρία μας επιτρέπει να τους σταχυολογήσουμε σε πέντε κατηγορίες,

1. Ψυχολογικοί λόγοι: Προσφάτως έγινε δεκτό από το Συμβούλιο της Επικρατείας3 ότι σοβαρός λόγος είναι και η ανυπαρξία συναισθηματικού δεσμού του ενδιαφερόμενου με τον γονέα του, του οποίου φέρει το επώνυμο.

2. Κακόηχο του επωνύμου: Τα κακόηχα επώνυμα δυνανται να προκαλέσουν θυμηδία και περιφρόνηση σε βάρος του προσώπου που τα φέρει ή μπορεί να είναι δυσκολοπροφέρετα και να δημουργούν δυσκολίες στις κοινωνικές συναναστροφές του.

3. Ξενικό επώνυμο: Τα μουσουλμανικά επώνυμα αποτελούν το συνηθέστερο παράδειγμα αυτής της κατηγορίας.

4. Αντίθετο προς την αντίληψη της κοινωνίας περί ηθικής: Πρόκειται για επώνυμα που το άκουσμα τους δύναται να προσβάλλει το κοινό περί ηθικής αίσθημα.

5. Κακή φήμη που έχει αποκτήσει το συγκεκριμένο επώνυμο από πράξεις άλλου προσώπου: Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί όταν το επώνυμο ενός πρόσωπο έχει συνδεθεί με ειδεχθείς και πολλές φορές κολάσιμες πράξεις ενός προσώπου, το επώνυμο του οποίου φέρει ο ενδιαφερόμενος4.

ΙΙΙ. Η διαδικασία

Δυνάμει του άρθρο 94 παρ. 6 του ν. 3852/2010, η αρμοδιότητα για την έκδοση των σχετικών με την πρόσληψη και αλλαγή επωνύμου πράξεων μεταφέρθηκε στα όργανα των οικείων Δήμων5 . Για την αλλαγή του επωνύμου απαιτείται να ακολουθηθεί μια ιδιαιτέρως τυπική και αυστηρή διαδικασία, η οποία συνοψίζεται στα κατωτέρω βήματα:

1. Ο ενδιαφερόμενος καταθέτει την αίτηση ενώπιον του αρμόδιου Δήμου στην οποία πρέπει να ορίζεται λεπτομερώς ο σκοπός για τον οποίο επιδιώκεται η μεταβολή και να δηλώνεται το επώνυμο του οποίου ζητείται η πρόσληψη. Στην ίδια αίτηση επισυνάπτονται τα απαιτούμενα έγγραφα.

2. Ακολουθεί η δημοσίευση περίληψης της αίτησης αλλαγής επωνύμου σε μία εφημερίδα από αυτές που εκδίδονται στην πρωτεύουσα ή την περιφέρεια του νομού, ή γειτονικού νομού του Δήμου που έχει κατατεθεί η αίτηση.

3. Μεσολαβεί το χρονικό διάστημα των δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση στην εφημερίδα, εντός του οποίου μπορεί οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον να υποβάλει στο Δήμαρχο τις αντιρρήσεις του, εκθέτοντας τους σχετικούς λόγους.

4. Έπειτα από την πάροδο της προθεσμίας των δεκαπέντε (15) ημερών, ο Δήμαρχος εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει το αίτημα του ενδιαφερόμενου για την αλλαγή του επωνύμου του.

Η απόφαση του Δημάρχου με την οποία αποδέχεται τη ζητηθείσα αλλαγή επωνύμου, κοινοποιείται στις αρχές που τηρούν δημοτολόγιο και μητρώο αρρένων, στο γραφείο ποινικού μητρώου του οικείου Πρωτοδικείου, στην Εισαγγελία και στις Αστυνομικές Αρχές του τόπου γεννήσεως και κατοικίας του ενδιαφερομένου και στον ενδιαφερόμενο για να την προσκομίσει στην Αστυνομική Αρχή του τόπου της κατοικίας του, κατά την έκδοση νέου δελτίου ταυτότητος, την απόφαση με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει την αίτηση.

Επρόκειτο για μια αρκετή πολύπλοκη, τυπική και χρονοβόρα διαδικασία, η οποία απαιτεί την συνδρομή ενός εξειδικευμένου Δικηγόρου.