Διατροφή διαζευγμένων συζύγων. Πότε γεννάται το δικαίωμα διατροφής;

Σε προηγούμενο άρθρο μας έγινε αναφορά για το δικαίωμα διατροφής των εν διαστάσει συζύγων, δηλαδή των συζύγων οι οποίοι αν και έχουν διασπάσει ουσιαστικά την έγγαμη συμβίωση, ωστόσο τυπικά παραμένουν παντρεμένοι.

Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση που οι σύζυγοι έχουν διαζευχθεί; Δικαιούται κάποιος από τους δύο διατροφή; Και αν ναι ποιες είναι οι προϋποθέσεις;

Στο άρθρο 1442 ΑΚ προβλέπονται οι προϋποθέσεις, υπό τις οποίες μπορεί να αξιωθεί διατροφή.

Επιτρέπεται ειδικότερα να συμφωνηθεί ότι οφείλεται διατροφή, ακόμη και αν δε συντρέχουν οι προβλεπόμενες από το άρθρο 1442 ΑΚ προϋποθέσεις, υπό τις οποίες μπορεί να αξιωθεί μεταγαμιαία διατροφή και χωρίς τους χρονικούς περιορισμούς που τίθενται στο άρθρο αυτό.

1. Απορία δικαιούχου και ευπορία υπόχρεου διατροφής:

• Απορία του δικαιούχου της διατροφής: Απορία είναι η αδυναμία να αυτοδιατραφεί «από τα εισοδήματά του ή από την περιουσία του”. Αν είναι οικονομικά ασύμφορη ή όχι η ρευστοποίηση της περιουσίας κρίνεται κάθε φορά από τις εκάστοτε περιστάσεις.Πάντοτε όμως λαμβάνεται υπόψιν η περιουσιακή κατάστασης του υπόχρεου διατροφής. Αν κριθεί οικονομικά ασύμφορη η ρευστοποίηση της περιουσίας και ο δικαιούχος δεν εργάζεται ή δεν έχει άλλα εισοδήματα δεν θα απωλέσει το δικαίωμα διατροφή.
• Ευπορία του υπόχρεου διατροφής: Η ευπορία του του υπόχρεου διατροφής συνίσταται όταν ο υπόχρεος μπορεί να παράσχει στον πρώην σύζυγο διατροφή από τα εισοδήματα και τη περιουσία του ενόψει και των λοιπών υποχρεώσεών του, λαμβανομένου υπόψιν των αναγκών του και των συνθηκών της ζωής του, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δική του διατροφή.

Δεν αρκεί, επομένως, να διαπιστώνεται, όπως στην περίπτωση της διάστασης, απλή ανισότητα μεταξύ των οικονομικών δυνάμεων των συζύγων, αλλά θα πρέπει να διαπιστώνεται ότι ο ένας από τους δύο συζύγους στερείται παντελώς των αναγκαίων μέσων και πόρων για να διαθρέψει τον εαυτό του. Εκτός από την απορία δικαιούχου και την του ευπορία υπόχρεου διατροφής απαιτείται να συντρέχει επιπροσθέτως μία από τις παρακάτω αναφερόμενες περιπτώσεις.

Θα πρέπει να διαπιστώνεται ότι ο ένας από τους δύο συζύγους στερείται παντελώς των αναγκαίων μέσων και πόρων

2α) Ηλικία ή κατάσταση υγείας που δεν επιτρέπει την άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος.

Η έννοιες κατάσταση υγείας, ηλικία και κατάλληλο επάγγελμα δεν καθορίζονται από το νόμο. Σε κάθε περίπτωση κρίνεται από το δικαστήριο και εξειδικεύονται οι έννοιες αυτές. Για την ηλικία εννοείται η μεγάλη ηλικία και λαμβάνονται υπόψιν τόσο αντικειμενικοί όσο και υποκειμενικοί παράγοντες για τη θεμελίωση της σχετικής αξίωσης διατροφής. Για την κατάσταση υγείας εννοείται η κακή σωματική και ψυχική κατάσταση (μόνιμη ή παροδική) που εμποδίζει τον-την πρώην σύζυγο να εργαστεί μερικά ή ολικά. Κομβικής σημασίας είναι όμως και η έννοια του κατάλληλου επαγγέλματος. Η επαγγελματική εκπαίδευση, ηλικία, υγεία και σε ορισμένες περιπτώσεις η διάρκεια του γάμου, οι συνθήκες έγγαμης συμβίωσης είναι παράγοντες που καθορίζουν την έννοια του κατάλληλου επαγγέλματος.

ή 2β) Επιμέλεια ανήλικου τέκνου που εμποδίζει την άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος.

Ο αριθμός των παιδιών, η ηλικία τους (π.χ. προσχολική), τυχόν ιδιαίτερες φροντίδες σε σχέση με την ψυχική ή σωματική κατάσταση των παιδιών, σχολείο παιδιών κ.λ.π. είναι μερικά από τα θέματα που ερευνώνται για να κριθεί αν μπορεί να γεννηθεί αξίωση διατροφής, επειδή ο δικαιούχος αδυνατεί να εργαστεί.

ή 2γ) Αδυναμία εύρεσης σταθερής κατάλληλη εργασία ή ανάγκη κάποιας επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Όταν υφίσταται αδυναμία εξεύρεσης σταθερής και κατάλληλης εργασίας ή ανάγκη επαγγελματικής εκπαίδευσης ο δικαιούχος διατροφής δύναται να αξιώσει διατροφή για διάστημα τριών ετών από την αμετάκλητη λύση του γάμου. Είναι απολύτως εύλογο ο σύζυγος που διέκοψε τη φοίτησή του λόγω γάμου να μπορεί να συνεχίσει τις σπουδές του, λαμβανομένων υπόψιν πάντα της προσωπικότητας του. Η αξίωση μπορεί να ασκηθεί εντός της τριετίας από τη λύση του γάμου και δεν μπορεί να υπερβεί το διάστημα αυτό.

Είναι απολύτως εύλογο ο σύζυγος που διέκοψε τη φοίτησή του λόγω γάμου να μπορεί να συνεχίσει τις σπουδές του, λαμβανομένων υπόψιν πάντα της προσωπικότητας του.

ή 2δ) Οποιεσδήποτε άλλες προϋποθέσεις που επιβάλλουν για λόγους επιείκειας την επιδίκαση διατροφής.

Τελευταία ευχέρεια για θεμελίωση αξίωση διατροφής σε περίπτωση που δεν συντρέχει καμία από τις παραπάνω είναι για λόγους “επιείκιας”. Η περίπτωση αυτή καλύπτει όλες τις υπόλοιπες περιστάσεις, που δεν μπορούν να υπαχθούν στη προηγούμενες αναφερόμενες (2α-2γ).